Nghiên cứu chứng minh rằng đau lưng dưới mãn tính có thể do tổn thương ở vùng nối giữa thân đốt sống và đĩa đệm, được gọi là mâm đệm đốt sống. Khi tổn thương mâm đệm là nguyên nhân cơ bản gây ra cơn đau, thì được gọi là đau đốt sống.
Thuật ngữ “đau đốt sống” có nghĩa đơn giản là:
- “Vertebro” dùng để chỉ các xương tạo nên cột sống, được gọi là đốt sống.
- “Genic” là thuật ngữ để chỉ rằng nó bắt nguồn từ hoặc được tạo ra bởi.
Vì vậy, khi kết hợp các thuật ngữ gốc này, vertebrogenic có nghĩa là bắt nguồn từ hoặc được tạo ra bởi đốt sống. Các thuật ngữ khác có thể được sử dụng bao gồm đau đốt sống, đau mâm đệm, đau dây thần kinh nền đốt sống (basivertebral nerve pain).
Nghiên cứu mới xác định cơn đau do đốt sống gây ra rất quan trọng vì nó thách thức những gì người ta tin về chứng đau lưng mãn tính và chuyển trọng tâm từ chứng đau lưng “không đặc hiệu” sang nguồn gốc cơn đau có thể xác định được – cụ thể là tổn thương ở phần đốt sống được gọi là mâm đệm.
Hiểu về những điều cốt yếu của cơn đau do mâm đệm gây ra.
Cột sống được tạo thành từ các xương hình trụ xếp chồng lên nhau, với các đĩa đệm nằm giữa các đốt sống.
Ở mỗi tầng của cột sống, có một mân đệm đốt sống nằm giữa đốt sống và đĩa đệm.
Mâm đệm đốt sống là một cấu trúc mỏng, tròn được tạo thành từ 2 lớp:
- Một lớp xương bám vào thân đốt sống
- Một lớp sụn bám vào đĩa đệm cột sống
Hai lớp đệm đóng vai trò là cấu trúc chuyển tiếp giữa xương cứng của đốt sống và các đĩa đệm cột sống mềm mại nằm giữa các đốt sống.
Khi các mâm đệm bị tổn thương – cho dù là do lão hóa bình thường, tai nạn hay viêm – chúng giải phóng các chất làm tăng độ nhạy cảm của dây thần kinh và gây đau. Điều này tạo ra một chu kỳ mà cơn đau ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Các rễ thần kinh nhạy cảm trong mâm đệm đốt sống.
Khi mâm đệm bị tổn thương, nó thường dẫn đến kích ứng và gây viêm dẫn tới ảnh hưởng trực tiếp đến rễ thần kinh đốt sống.
Chúng ta thường nghĩ xương là một cấu trúc rắn duy nhất, nhưng thực tế nó được tạo thành từ nhiều lớp và chứa đầy các rễ thần kinh nhạy cảm (đó là một lý do tại sao gãy xương cột sống lại đau đến vậy).
Giống như tất cả các loại xương, xương trong cột sống chứa đầy các dây thần kinh nhạy cảm:
- Các mâm đệm đốt sống chứa các rễ thần kinh rất nhạy cảm với cơn đau, đặc biệt là rễ thần kinh đốt sống nền.
- Rễ thần kinh đốt sống nền phân nhánh từ tủy sống, đi vào từng đốt sống ở lưng dưới và lan vào tấm cuối.
- Khi mâm đệm bị tổn thương, nó thường gây kích ứng và viêm ảnh hưởng trực tiếp đến các dây thần kinh này, dẫn đến các tín hiệu đau có thể cảm thấy khắp lưng dưới.
Tổn thương ở mâm đệm gây ra đau lưng dưới như thế nào ?
Đau đốt sống là một phần của quá trình thoái hóa chung ở cột sống, được tóm tắt như sau:
Nhạy cảm với tình trạng viêm
Rễ thần kinh đốt sống nền phản ứng rất mạnh với tình trạng viêm. Khi mâm đệm bị tổn thương, các protein gây viêm gọi là cytokine được giải phóng, tạo ra tình trạng viêm cục bộ khiến các sợi thần kinh đốt sống nền nhạy cảm hơn.
Độ nhạy tăng cao này có thể dẫn đến cơn đau nhói, dữ dội, đặc biệt là trong các chuyển động gây áp lực lên lưng dưới.
Đau do nhạy cảm rễ thần kinh
Khi các sợi thần kinh đốt sống nền trở nên nhạy cảm hơn, chúng phản ứng ngay cả với áp lực hoặc căng thẳng nhỏ. Điều này có thể khiến cơn đau trở nên rõ hơn, cấp tính hơn hoặc giống kinh chích khi có bất kỳ chuyển động nào chèn ép đốt sống và mâm đệm.
Cơn đau này cũng có thể biểu hiện dưới dạng đau nhức sâu, dai dẳng, có thể trở nên trầm trọng hơn ngay cả khi ngồi hoặc đứng một chỗ quá lâu.
Sự phát triển của rễ thần kinh và tăng tín hiệu đau
Tình trạng viêm ở mâm đệm cũng kích hoạt sự phát triển của các sợi thần kinh mới trong khu vực.
Những sợi thần kinh phụ này khuếch đại các tín hiệu đau được gửi đến não, dẫn đến cảm giác đau dai dẳng, đau nhức hoặc thậm chí là đau nhói có thể tiếp tục ngay cả khi lưng đã nghỉ ngơi.
Chu kỳ thoái hóa làm cơn đau trầm trọng hơn.
Sự kết hợp của độ nhạy cảm của dây thần kinh, tình trạng viêm và thoái hóa có thể dẫn đến một chu kỳ đau tăng dần. Theo thời gian, khi mâm đệm và đĩa đệm liền kề yếu đi, áp lực bổ sung sẽ tác động lên các khớp mặt ở phía sau cột sống.
Chu kỳ thoái hóa này có thể dẫn đến cơn đau nhức, lan tỏa ở lưng dưới, trở nên trầm trọng hơn khi hoạt động kéo dài hoặc chịu tải trọng.
Tổn thương mâm đệm đốt sống ảnh hưởng đến chức năng thần kinh như thế nào?
- Khi mâm đệm yếu đi do chấn thương hoặc tuổi tác, các vết nứt có thể hình thành, đặc biệt là ở giữa, nơi mỏng nhất. Các vết nứt này cho phép các chất gây viêm thấm vào các đầu rễ thần kinh đốt sống nền, làm tăng cơn đau.
- Các mâm đệm mỏng hơn, yếu hơn cũng dẫn tới kém hiệu quả hơn trong việc giảm áp lực cột sống, dẫn đến tăng căng thẳng cho dây thần kinh đốt sống nền. Điều này thường dẫn đến tình trạng đau mãn tính, âm ỉ, đau nhức trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Dấu hiệu đặc trưng của Đau đốt sống
Sự tương tác giữa tổn thương mâm đệm và kích thích rễ thần kinh đốt sống nền tạo ra một loại đau độc đáo mà bệnh nhân mô tả là:
- Đau nhói, nhói: Thường xuất hiện khi vận động gây chèn ép cột sống, chẳng hạn như cúi hoặc nâng vật nặng.
- Đau nhức dai dẳng: Do rễ thần kinh nhạy cảm và viêm liên tục, cơn đau này có thể xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi và thường trở nên trầm trọng hơn khi ngồi trong thời gian dài.
- Đau nhói hoặc lan tỏa: Khi nhiều sợi thần kinh phát triển và tình trạng viêm kéo dài, cơn đau có thể lan rộng hoặc nhói, ảnh hưởng đến các vùng lớn hơn ở lưng dưới.
Điểm mấu chốt là sự kết hợp của tình trạng viêm, nhạy cảm và sự phát triển của dây thần kinh mới có thể dẫn đến nhiều cảm giác đau khác nhau, từ nhói và cấp tính đến mãn tính và đau nhức.
Đau thắt lưng do đốt sống tiến triển như thế nào?
Có sự khác biệt giữa đau đốt sống cấp tính và mãn tính.
Ở giai đoạn đầu, đau đốt sống có xu hướng nhẹ và không liên tục, thỉnh thoảng bùng phát do các hoạt động thể chất mạnh, chẳng hạn như chạy hoặc đạp xe.
Theo thời gian, các triệu chứng có xu hướng trở nên nghiêm trọng hơn và dai dẳng hơn, dẫn đến đau khi thực hiện các hoạt động đơn giản hàng ngày, chẳng hạn như đi bộ, leo cầu thang, nâng vật nặng, ngồi và cúi.
Các yếu tố góp phần gây tổn thương và tiến triển của chứng đau đốt sống bao gồm:
- Các vấn đề về lưng xảy ra đồng thời, chẳng hạn như thoái hóa ở các thành phần khác của đoạn vận động cột sống, đặc biệt là ở L4-L5 và L5-S1, vì đây là các đoạn vận động chịu nhiều tải trọng nhất.
- Các yếu tố về lối sống như béo phì, nồng độ nicotine hấp thụ và lối sống ít vận động
- Một số loại hình thể thao và nghề nghiệp gây căng thẳng liên tục cho phần lưng dưới.
Có một số tình trạng về cột sống thường phát triển cùng với chứng đau đốt sống và những tình trạng đồng thời này có xu hướng phức tạp hơn và làm cho cơn đau trở nên tồi tệ hơn.
Để có được chẩn đoán và điều trị chính xác cho chứng đau đốt sống và/hoặc các tình trạng đồng thời này, Anh Chị nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về cột sống, chẳng hạn như bác sĩ vật lý trị liệu, bác sĩ quản lý điều trị đau, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình hoặc phẫu thuật thần kinh cột sống hoặc nhà vật lý trị liệu
