Phụ nữ mang thai có thể bị đau lưng khu trú ở vùng lưng dưới hoặc lan ra mông, đùi và chân, tương tự các triệu chứng đau thần kinh tọa. Cơn đau có thể liên tục, trở nên tồi tệ hơn khi hoạt động, ảnh hưởng đến giấc ngủ và/hoặc làm giảm chức năng chung. Mặc dù các triệu chứng thường tự khỏi sau khi sinh, nhưng một số tình trạng có thể vẫn là rối loạn mãn tính. Phụ nữ có các vấn đề về lưng dưới từ trước thường có nguy cơ cao bị đau lưng liên quan đến thai kỳ.
Mục lục:
Đau lưng trong giai đoạn mang thai
Một số phân loại đau lưng khi mang thai
Nguyên nhân phổ biến gây đau lưng khi mang thai
Quản lý Đau lưng khi mang thai
Trong thời kỳ mang thai, những thay đổi về giải phẫu và tư thế tự nhiên gây ra những thách thức về mặt cơ học đối với hệ thống cơ xương, đặc biệt là ở phần thân dưới. Đau lưng và cảm giác khó chịu ở vùng chậu thường bắt đầu từ tháng thứ năm đến tháng thứ bảy của thai kỳ. Một tỷ lệ nhỏ phụ nữ có thể bị đau sớm hơn, nhất là từ tuần thứ 4 đến tuần thứ 16.
Đau lưng dưới khi mang thai
Sự mất ổn định về mặt cơ học ở cột sống thắt lưng (lưng dưới) và vùng chậu thường dẫn đến đau lưng dưới ở phụ nữ mang thai.
- Cột sống thắt lưng trải qua tình trạng cong vẹo bù trừ—độ cong hình chữ C ngược tăng lên—gây ra áp lực quá mức lên các khớp thắt lưng, cơ, dây chằng và đĩa đệm.
- Cơ thắt lưng chậu ở hông, có chức năng ổn định cột sống và hỗ trợ chuyển động của hông và chân, bị co ngắn lại do cong vẹo bù trừ, làm trầm trọng thêm các triệu chứng đau lưng dưới.
Các triệu chứng đau lưng dưới có thể bắt đầu bất cứ lúc nào trong thai kỳ. Các triệu chứng này có bao gồm:
- Đau âm ỉ hoặc đau nhói, nóng rát ở vùng lưng dưới
- Đau một bên ở vùng bên phải hoặc bên trái của lưng dưới và/hoặc ở giữa
- Đau lan ra phía sau đùi và chân, và đôi khi xuống bàn chân (tương tự như đau thần kinh tọa)
- Bàn chân rủ, một tình trạng đặc trưng bởi không thể nhấc phần trước của bàn chân khi đi bộ
Các triệu chứng đau thần kinh tọa thường xảy ra nếu rễ thần kinh thắt lưng dưới và/hoặc xương cùng trên bị chèn ép do thoát vị đĩa đệm thắt lưng, trượt đốt sống, rối loạn mặt diện khớp hoặc bong gân và co thắt cơ.
Phụ nữ có tiền sử đau lưng dưới từ trước, mang thai nhiều lần và/hoặc những người ở nhóm mang thai tuổi trẻ hơn hoặc muộn hơn trung bình có thể có nguy cơ cao bị đau lưng dưới khi mang thai.
Đau lưng dưới khi nằm hoặc ngủ
Đau lưng dưới liên quan đến thai kỳ, nặng hơn vào ban đêm, có thể xảy ra do tử cung mở rộng, gây áp lực lên mạch máu chính—tĩnh mạch chủ dưới—dẫn đến tình trạng tắc nghẽn mạch máu ở xương chậu và cột sống thắt lưng.
Đau vùng chậu khi mang thai
Những thay đổi ở vùng chậu là bình thường khi mang thai và giúp thích nghi với tử cung đang phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sinh nở.
Phụ nữ mang thai bị đau vùng chậu có mức độ lỏng lẻo khác nhau ở khớp cùng chậu phải và trái (khớp nối cột sống với xương chậu). Sự khác biệt về độ lỏng lẻo của khớp này xảy ra do nồng độ hormone relaxin cao làm mềm các mô liên kết và khớp. Sự lỏng lẻo đáng kể của các khớp cùng chậu có thể khiến xương chậu—một phần của xương chậu gắn vào khớp cùng chậu bị dịch chuyển.
Đau xảy ra khi xương chậu bị dịch chuyển sang vị trí không ổn định, gây căng thẳng cho các mô lân cận. Khi cơ thể cố gắng đưa xương chậu trở lại vị trí bình thường, các cơ sẽ căng và kéo vào bên trong hoặc xung quanh xương chậu. Nếu căng xảy ra ở các cơ sàn chậu hoặc cơ khép đùi (cơ bẹn giúp kéo hai chân lại với nhau), có thể cảm thấy đau dữ dội.
Đau vùng chậu sau là tình trạng phổ biến trong thai kỳ và có thể ảnh hưởng đến 76% phụ nữ mang thai. Cơn đau này cũng có thể kéo dài trong nhiều năm sau khi sinh ở 5% đến 8,5% bà mẹ mới sinh. Các đặc điểm điển hình của đau vùng chậu sau bao gồm:
- Đau có thể giống như cảm giác kinh đâm, âm ỉ, nhói và/hoặc nóng rát ở phía sau vùng chậu
- Đau có thể lan vùng mông và lan đến háng và mặt sau đùi
- Đau có thể giống đau thần kinh tọa thường không thể xác định chính xác vị trí và có thể thay đổi về loại hoặc vùng bị ảnh hưởng khi thai kỳ tiến triển
Phụ nữ có tiền sử đau lưng dưới trước khi mang thai và/hoặc những người làm công việc đòi hỏi thể lực phải đứng trong thời gian dài có nguy cơ bị đau vùng chậu cao hơn.
Đau đùi khi mang thai
Có thể xảy ra tình trạng chèn ép và/hoặc mất nguồn cung cấp máu tạm thời cho dây thần kinh ngoại biên ở đùi trong khi mang thai. Sưng các mô mềm và áp lực từ tử cung đang phát triển có thể gây thêm áp lực lên các dây thần kinh này, từ đó đãn đến đau đùi có.
Dây thần kinh da đùi cung cấp cảm giác cho vùng eo và mặt trước và mặt bên của đùi.
Chèn ép dây thần kinh da đùi bên dẫn đến tình trạng gọi là đau đùi dị cảm (meralgia paresthetica), gây ra một hoặc nhiều triệu chứng sau, thường ở một bên cơ thể:
- Cảm giác lạnh, lạnh ở các phần khác nhau của đùi
- Tiếng vo ve hoặc rung (như từ điện thoại di động) ở đùi
Cơn đau đùi dị cảm tăng lên khi hoạt động, chẳng hạn như khi đứng hoặc đi bộ, và giảm bớt khi ngồi.
Đau lưng và hông khi mang thai
Hông có thể bị đau trong thời kỳ mang thai do những thay đổi ở lưng dưới và xương chậu. Các phần khác nhau của hông có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến một loạt các rối loạn tiềm ẩn ở vùng này.
Loãng xương thoáng qua
Một tình trạng hiếm gặp, loãng xương thoáng qua, có thể xảy ra do chịu trọng lượng cơ thể trong tam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ. Tình trạng này khiến xương hông yếu đi và dẫn đến đau cấp tính với chuyển động hạn chế ở hông. Cơn đau do loãng xương thoáng qua thường xuất hiện đột ngột và trầm trọng hơn khi chịu vận động, chẳng hạn như khi đứng hoặc đi bộ. Phụ nữ mắc tình trạng này thường đi bộ bằng cách bước những bước ngắn để tránh đau.
Hoại tử vô mạch ở chỏm xương đùi
Những thay đổi sinh học trong thai kỳ dẫn đến nồng độ steroid tự nhiên cao, bao gồm hormone adrenocorticoid, estrogen và progesterone, kết hợp với tăng cân, có thể gây tăng áp lực khớp và căng cơ ở hông. Những thay đổi này có thể dẫn đến tình trạng gọi là hoại tử vô mạch ở phần trên (đầu) của xương đùi. Tình trạng này gây ra sự phá hủy mô xương ở đầu xương đùi do thiếu nguồn cung cấp máu.
Các triệu chứng của hoại tử vô mạch ở chỏm xương đùi bao gồm:
- Đau sâu ở háng (bên trong đùi)
- Đau lan tỏa và lan đến lưng dưới, đùi và/hoặc đầu gối
Các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn khi chịu vận động, chẳng hạn như khi đứng và/hoặc đi bộ.
Đau lưng dưới và bụng kèm theo chuột rút
Đau bụng dữ dội và chuột rút đột ngột có thể báo hiệu thai ngoài tử cung bị vỡ. Trong tình trạng này, trứng thụ tinh và phát triển ở một nơi khác ngoài tử cung, thường gặp nhất là bên trong ống dẫn trứng, và vỡ khi trứng đã thụ tinh phát triển lớn.
Các triệu chứng của thai ngoài tử cung bị vỡ cũng có thể bao gồm đau lưng dưới và/hoặc háng dữ dội. Tình trạng này là trường hợp cấp cứu y tế và phải được điều trị bằng can thiệp phẫu thuật ngay lập tức.
Đau lưng khi sinh
Đau khi chuyển dạ là do co thắt các cơ của tử cung và tương tự như đau bụng kinh dữ dội. Cơn đau chuyển dạ thường đến rồi đi và tăng dần về cường độ.
Một số phụ nữ có thể bị đau lưng dưới nghiêm trọng trong quá trình chuyển dạ, thường được gọi là đau lưng khi chuyển dạ. Đau lưng khi chuyển dạ trở nên dữ dội giữa các cơn co thắt. Cơn đau này có thể xảy ra khi em bé nằm sai vị trí theo cách mà phần sau đầu của em bé đè vào lưng của mẹ (vị trí sau xương chẩm).
Đau lưng khi mang thai thường tự khỏi sau khi sinh. Cơn đau đột nhiên trở nên nghiêm trọng, kéo dài trong vài tuần, nặng hơn theo thời gian, kèm theo các khiếm khuyết về thần kinh và/hoặc không thuyên giảm khi nghỉ ngơi hoặc điều trị phải được bác sĩ đánh giá mà không chậm trễ.
