Hình dạng và độ cong của cột sống liên tục thay đổi trong suốt thời thơ ấu và những thay đổi này có thể khiến cột sống dễ bị chấn thương và các tình trạng bệnh lý khác.
Mục lục:
Đau lưng ở trẻ: Cha mẹ cần biết gì?
Nguyên nhân tiềm ẩn gây Đau lưng ở trẻ em và thanh thiếu niên
Chẩn đoán Đau lưng ở trẻ em và thanh thiếu niên
Điều trị Đau lưng ở trẻ em và thanh thiếu niên
Thân đốt sống, là những khối xương xếp chồng lên nhau tạo nên cột sống,chúng chủ yếu hình thành từ mô sụn. Gia đoạn phát triển, bộ xương trẻ em độc đáo vì có những vùng phát triển cụ thể, được gọi là “sụn tăng trưởng”, nơi diễn ra quá trình tăng trưởng. Các sụn tăng trưởng này nằm ở cuối mỗi thân đốt sống và dễ mắc các loại vấn đề y tế khác nhau. Khi trẻ lớn lên và cơ thể trưởng thành, cũng có khả năng xảy ra chấn thương ở các đĩa đệm cột sống và gây đau lưng.
Đau cơ vùng lưng
Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau lưng ở trẻ em và thanh thiếu niên là cơn đau cơ học do chấn thương ở một hoặc nhiều nhóm cơ ở lưng.
Các triệu chứng đau lưng do cơ ở trẻ em và thanh thiếu niên
Các triệu chứng và dấu hiệu điển hình của đau lưng do cơ ở trẻ em và thanh thiếu niên thường bao gồm:
- Đau trầm trọng hơn khi hoạt động hoặc di chuyển
- Đau trầm trọng hơn khi ngồi hoặc đứng trong thời gian dài
- Đau và nhạy cảm ở các cơ ở bên phải và/hoặc bên trái của cột sống – và không phải ở chính cột sống
Đau lưng do cơ có thể cấp tính, cảm giác như vật sắc nhọn đâm và nhói đau; hoặc mãn tính, âm ỉ và đau nhức tùy thuộc vào mức độ chấn thương cơ.
Nguyên nhân có thể gây đau cơ lưng ở trẻ em và thanh thiếu niên
Có thể có tiền sử chấn thương dẫn đến đau lưng, nhưng thường xuyên hơn, đau cơ lưng ở trẻ em có thể phát triển dần dần theo thời gian và bùng phát âm thầm, xảy ra do một hoặc kết hợp các yếu tố sau:
- Chấn thương khi chơi thể thao
- Mang cặp trên một vai hoặc thường xuyên sử dụng cặp quá nặng
- Sai tư thế khi ngồi, đứng và/hoặc đi bộ
- Ngủ trên nệm quá mềm
- Chiều dài chân không đều
- Béo phì
Đau cơ lưng phát triển theo thời gian có thể trở thành mãn tính và trầm trọng hơn, đồng thời có thể ảnh hưởng đến sự hài hòa của các cấu trúc cột sống nếu các cơ trở nên yếu.
Biến dạng hoặc bất thường cấu trúc cột sống
Các thành phần cột sống đang phát triển có thể bị biến dạng do áp lực bên ngoài hoặc nguyên nhân không rõ nguyên nhân. Hai tình trạng được thảo luận dưới đây.
Bệnh Scheuermann
Trong bệnh Scheuermann, một bất thường khiến các phần của đốt sống phát triển với tốc độ khác nhau trong quá trình tăng trưởng đột biến của trẻ, khiến một số đốt sống có hình nêm. Những thay đổi này dẫn đến độ cong về phía trước quá mức của phần lưng trên, được gọi là “gù Scheuermann”.
Tình trạng này biểu hiện vào khoảng đầu đến giữa tuổi thiếu niên và thường gây ra các triệu chứng sau:
- Đau mãn tính ở phần lưng trên
- Đau bùng phát khi hoạt động và cải thiện khi nghỉ ngơi
Nguyên nhân chính xác của bệnh Scheuermann vẫn chưa được biết, nhưng bằng chứng hạn chế cho thấy có thể có yếu tố di truyền và/hoặc chuyển hóa liên quan.
Hở eo đốt sống (Spondylolysis)
Thanh thiếu niên chơi thể thao có thể có nguy cơ mắc chứng hở eo đốt sống, một khiếm khuyết ở pars interarticularis (khớp giữa các xương đốt sống) do tình trạng duỗi quá mức (uốn cong về phía sau) và xoay cột sống lặp đi lặp lại. Nghiên cứu cho thấy tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em trai và có tới 50% vận động viên vị thành niên bị đau lưng dưới có thể mắc tình trạng này.
Các triệu chứng và dấu hiệu của tình trạng hở eo đốt sống có thể giống và bị nhầm lẫn với chứng đau lưng do cơ và có thể được phân biệt và chẩn đoán bằng các xét nghiệm X-ray.
Đôi khi, tình trạng hở eo đốt sống có thể trở nên tồi tệ hơn và tiến triển thành tình trạng trượt đốt sống. Tình trạng này có thể tiến triển trong suốt thời kỳ vị thành niên.
Thoát vị hoặc chấn thương đĩa đệm cột sống
Các đĩa đệm cột sống ở trẻ em và thanh thiếu niên có thể phồng lên hoặc thoát vị do chấn thương cấp tính, chẳng hạn như ngã hoặc tai nạn giao thông.
Các triệu chứng của tình trạng thoát vị đĩa đệm ở trẻ em và thanh thiếu niên
Tình trạng thoát vị đĩa đệm ở trẻ em và thanh thiếu niên tương tự như ở người lớn và có thể dẫn đến tình trạng đau, tê và/hoặc yếu chi lan xuống một hoặc cả hai chân, đau khi ho hoặc hắt hơi (thủ thuật Valsalva) và/hoặc cứng ở cột sống dưới.
Viêm đĩa đệm
Viêm đĩa đệm là một loại nhiễm trùng ảnh hưởng đến đĩa đệm cột sống. Nhiễm trùng ảnh hưởng đến cột sống không phổ biến ở trẻ em nhưng là vấn đề nghiêm trọng và phải được đánh giá và điều trị kịp thời.
Viêm đĩa đệm chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ nhỏ từ 3 đến 5 tuổi. Nguyên nhân gây viêm đĩa đệm vẫn chưa rõ ràng và các nhà nghiên cứu tin rằng nó có thể nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc vi-rút.
Các triệu chứng của viêm đĩa đệm ở trẻ em và thanh thiếu niên
Viêm đĩa đệm thường xảy ra âm thầm và có thể gây ra các triệu chứng và dấu hiệu sau:
- Trẻ không chịu ngồi, bò hoặc đứng
- Đau bụng và nôn
- Đau ở hông
- Sốt nhẹ
Trẻ có thể biểu hiện giảm bớt các triệu chứng khi nhắc cơ thể lên từ dưới nách, do đó làm giảm áp lực lên đĩa đệm bị ảnh hưởng.
Các bệnh nhiễm trùng cột sống hiếm gặp khác có thể ảnh hưởng đến trẻ em bao gồm viêm tủy xương đốt sống, lao tủy sống (bệnh Pott) và áp xe ngoài màng cứng.
U tủy sống và ung thư
Các khối u lành tính và ác tính của tủy sống có thể phát triển bên trong tủy sống, từ thân đốt sống, do sự xâm nhập của các tế bào ung thư vào tủy xương hoặc từ mô thần kinh xung quanh.
Triệu chứng của khối u tủy sống và ung thư ở trẻ em và thanh thiếu niên
Đau lưng vào ban đêm khiến trẻ thức giấc là dấu hiệu đặc trưng của bệnh lý u tủy sống. Tuy nhiên, cần hiểu rằng không phải tất cả trẻ em thức giấc vì đau đều bị khối u tủy sống. Đau lưng vào ban đêm đặc biệt hiếm gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi và triệu chứng này cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
U tủy sống và ung thư cũng gây ra tình trạng sụt cân toàn thân, không rõ nguyên nhân; chán ăn; và cảm giác khó chịu nói chung.
Viêm cột sống dính khớp ở trẻ em
Viêm cột sống dính khớp ở trẻ em là một loại viêm khớp gây viêm cột sống và các khớp lớn, dẫn đến cứng và đau ở các vùng bị ảnh hưởng. Vùng cột sống lưng ngực (T10 – L3), và cột sống cổ là những phần thường bị ảnh hưởng nhất.
Tình trạng này biểu hiện ở độ tuổi từ 6 đến 12 và thường ảnh hưởng đến bé trai trước tuổi dậy thì và bé gái sau tuổi dậy thì. Yếu tố di truyền được cho là nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm cột sống dính khớp ở trẻ em. Một số nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng nhiễm trùng do vi khuẩn và các yếu tố phát triển góp phần vào sự tiến triển của bệnh.
Các triệu chứng của bệnh viêm cột sống dính khớp ở trẻ em và thanh thiếu niên
Bệnh lý này khởi phát gây đau và cứng ở các chi dưới, bao gồm đầu gối, mắt cá chân và bàn chân. Khi tình trạng tiến triển, cột sống sẽ bị ảnh hưởng và có thể gặp phải một số triệu chứng và dấu hiệu kết hợp sau đây:
- Đau lưng vào ban đêm có thể khiến trẻ thức giấc khi ngủ, đặc biệt là vào sau nửa đêm
- Cột sống cứng vào buổi sáng kéo dài trong 30 phút trở lên
- Hạn chế vận động cột sống khi cúi về phía trước và/hoặc xoay sang ngang
- Cơn đau thường thuyên giảm sau khi tập thể dục và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi
- Ở giai đoạn sau, cơn đau có thể xảy ra xen kẽ ở vùng mông, hông và ngực.
Vẹo cột sống
Mặc dù vẹo cột sống (độ cong bất thường của cột sống) không phải là chẩn đoán hiếm gặp ở thanh thiếu niên, nhưng vẹo cột sống ở thanh thiếu niên hiếm khi gây đau lưng. Thanh thiếu niên bị vẹo cột sống có thể bị đau lưng do các nguyên nhân khác, nhưng chưa có bằng chứng nào cho thấy những người bị vẹo cột sống vô căn ở tuổi vị thành niên có khả năng bị đau lưng cao hơn những người còn lại.
Hội chứng tủy sống bám thấp
Hội chứng tủy sống bám thấp là tình trạng dây thần kinh cột sống bị dính bất thường với các mô xung quanh. Tình trạng này dẫn đến hạn chế chuyển động bình thường của dây thần kinh cột sống và/hoặc lưu lượng máu đến các cấu trúc tận cùng của dây thần kinh bị hạn chế. Tình trạng cột sống này có thể xuất hiện khi mới sinh (bẩm sinh) hoặc mắc phải do nhiễm trùng, sẹo hoặc khối u ảnh hưởng đến phần lưng dưới.
Triệu chứng của hội chứng tủy sống bám thấp ở trẻ em và thanh thiếu niên
Tình trạng này thường xảy ra xung quanh điểm nối thắt lưng – xương cùng (đoạn đốt sống L5-S1). Các triệu chứng và dấu hiệu thường phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của tình trạng dây thần kinh bị dính và có thể thay đổi theo độ tuổi.
- Trẻ sơ sinh có thể có cử động chân tự phát, phản xạ bất thường, bàn chân không cân xứng và khối lượng cơ ở chân mỏng đi (teo chân).
- Trẻ mới biết đi có thể chậm phát triển hoặc có dáng đi bất thường.
- Trẻ em trong độ tuổi đi học có thể bị đau lưng và chân, thường trở nên trầm trọng hơn khi uốn cong cột sống về phía trước (gập) hoặc hoạt động thể chất mạnh, thiếu hụt cảm giác và yếu ở chân, bỏng chân không đau (loét dinh dưỡng) và dị dạng cơ xương ở bàn chân và cột sống, chẳng hạn như bàn chân khoèo hoặc vẹo cột sống.
- Thanh thiếu niên thường gặp các triệu chứng và dấu hiệu tương tự như trẻ em trong độ tuổi đi học với tình trạng thiếu hụt cảm giác gia tăng, chẳng hạn như rối loạn chức năng ruột và bàng quang và yếu cơ.
Các dấu hiệu phổ biến khác ở lưng dưới của hội chứng tủy sống bám thấp có thể bao gồm vết bớt màu hồng hoặc đỏ , u mỡ dưới da và lệnh nếp gấp mông, cùng một số những dấu hiệu khác.
Các yếu tố tâm lý xã hội
Các yếu tố tâm lý xã hội, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng, các vấn đề về hành vi và nhận thức về cơn đau, có thể liên quan đến khởi phát, đợt cấp và/hoặc tiến triển của chứng đau lưng mãn tính ở trẻ em và thanh thiếu niên. Các yếu tố này cũng có thể liên quan đến cơn đau ở các vùng khác của cột sống, chẳng hạn như cổ.
Nghiên cứu cho thấy cơn đau về thể chất và các yếu tố tâm lý xã hội có thể liên quan đến nhau thông qua các con đường thần kinh và sinh hóa trong cơ thể. Các chất dẫn truyền tín hiệu thần kinh như serotonin và norepinephrine cũng ảnh hưởng đến tâm trạng của một người. Khi có sự mất cân bằng hoặc mất điều hòa sinh hóa, cơn đau về thể chất có thể được cảm nhận ngoài vấn đề tâm lý xã hội, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng hoặc căng thẳng.
Theo nguyên tắc chung, đau lưng thường không phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên và bất kỳ báo cáo nào về đau lưng hoặc các triệu chứng đáng lo ngại liên quan đều cần được tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe có trình độ khác.
