Việc sử dụng thuốc gabapentin (Neurontin) tại Hoa Kỳ tiếp tục gia tăng mạnh, thường là để điều trị chứng đau mạn tính và các tình trạng sức khỏe khác mà thuốc chưa được FDA phê duyệt (off-label), theo một phân tích mới từ các nhà nghiên cứu của CDC.
Số lượng kế đơn tăng gấp ba
Vào năm 2024, gabapentin là loại thuốc được kê đơn nhiều thứ năm ở Mỹ. Số lượng đơn thuốc đã tăng gần gấp ba lần kể từ năm 2010, đạt 15.5 triệu bệnh nhân vào năm 2024 (tăng từ 5.8 triệu vào năm 2010). Các phát hiện này được công bố trên tạp chí Annals of Internal Medicine.
Gabapentin ban đầu được phát triển dưới dạng thuốc chống co giật và được FDA phê duyệt để điều trị bệnh động kinh và đau thần kinh do bệnh zona. Tuy nhiên, thuốc này được kê đơn ngoài chỉ định một cách phổ biến cho nhiều bệnh lý khác, bao gồm trầm cảm, ADHD, đau nửa đầu, đau cơ xơ hóa, rối loạn lưỡng cực, đau do ung thư và đau sau phẫu thuật.
Rủi ro và lạm dụng
Một giám đốc điều hành công ty dược thậm chí đã gọi gabapentin là “thuốc dầu” vì nó được sử dụng cho quá nhiều tình trạng khác nhau.
Tiến sĩ Gery Guy Jr., tác giả chính của nghiên cứu từ CDC, nhấn mạnh: “Khi số lượng cấp phát gabapentin tiếp tục tăng, đặc biệt ở nhóm dân số lớn tuổi, các bác sĩ nên cảnh giác với các tác dụng phụ tiềm tàng của gabapentin.”
Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm thay đổi tâm trạng, trầm cảm, chóng mặt, mệt mỏi và buồn ngủ. Một nghiên cứu gần đây còn chỉ ra rằng gabapentin làm tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia).
Gabapentin cũng đang trở thành một loại ma túy đường phố, do người dùng phát hiện nó có thể làm tăng tác dụng của heroin, cocaine và các chất bất hợp pháp khác. Gần 10% các ca tử vong do quá liều vào năm 2020 có liên quan đến gabapentin, hầu hết các trường hợp này đều dùng kết hợp với opioid bất hợp pháp. Phân tích xét nghiệm ma túy gần đây tìm thấy gabapentin trong hơn 13% các mẫu nước tiểu dương tính với fentanyl.
Tiến sĩ Guy cảnh báo: “Mặc dù gabapentin đơn thuần ít khi gây tử vong, nhưng tình trạng khó thở nghiêm trọng có thể xảy ra ở những bệnh nhân có vấn đề về hô hấp hoặc những người sử dụng gabapentin kết hợp với opioid.”
Hướng dẫn Y tế và khuyến nghị của Chuyên gia
CDC có một lịch sử phức tạp với gabapentin:
- Năm 2016: Hướng dẫn kê đơn opioid của CDC đã thúc đẩy gabapentin (và pregabalin) như một giải pháp thay thế không opioid cho đau thần kinh mà không đề cập đến tác dụng phụ.
- Năm 2022: Hướng dẫn sửa đổi của CDC thận trọng hơn, thừa nhận gabapentin có thể tạo ra “cải thiện nhỏ đến vừa” đối với đau mạn tính, nhưng cũng gây ra mờ mắt, ảnh hưởng nhận thức, an thần và tăng cân.
Các chuyên gia y tế khuyến nghị các bác sĩ cần cảnh báo bệnh nhân tốt hơn về tác dụng phụ. Thuốc nên được ngừng nếu bệnh nhân không thấy lợi ích đáng kể. Họ cũng cho rằng các hướng dẫn y khoa đã phóng đại hiệu quả của gabapentin và cần được sửa đổi để ngăn chặn việc sử dụng thuốc này ngoài chỉ định để điều trị đau.
Tham khảo: https://bit.ly/4nuI3rT
