Trong bối cảnh ngành y tế toàn cầu đang liên tục đổi mới, một xu hướng đáng chú ý đã định hình lại cách thức cung cấp dịch vụ phẫu thuật: sự dịch chuyển từ các ca phẫu thuật nội trú truyền thống sang mô hình ngoại trú. Sự phát triển mạnh mẽ của các Trung tâm Phẫu thuật ngoại trú (Ambulatory Surgery Centers – ASC) không chỉ phản ánh xu thế này mà còn mở ra những lợi ích đáng kể về cả hiệu quả lâm sàng lẫn kinh tế.
Sự dịch chuyển lớn trong ngành y tế: từ nội trú sang ngoại trú
Hai thập kỷ qua đã chứng kiến một sự chuyển mình căn bản trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Hoa Kỳ. Năm 1995, có tới 80% các thủ thuật phẫu thuật được thực hiện trong môi trường bệnh viện nội trú. Tuy nhiên, đến năm 2015, tỷ lệ này đã giảm mạnh xuống chỉ còn 36%, trong khi đó, 64% thủ thuật phẫu thuật đã được thực hiện tại các cơ sở ngoại trú.
Đi cùng với xu hướng dịch chuyển này là sự phát triển bùng nổ của các Trung tâm Phẫu thuật Ngoại trú (ASC). Hiện nay, Hoa Kỳ có hơn 5.300 ASC, thực hiện trên 23 triệu thủ thuật mỗi năm và con số này vẫn đang không ngừng tăng lên. Đặc biệt ấn tượng là sự tăng trưởng của phẫu thuật cột sống ngoại trú – một lĩnh vực từng được đánh giá là phức tạp và yêu cầu cao.
Từ năm 2005 đến 2015, số lượng ca phẫu thuật cột sống được thực hiện tại các ASC đã tăng gấp 10 lần. Điều này bao gồm cả các thủ thuật như cắt bỏ đĩa đệm vùng thắt lưng, cắt bỏ cung sau vùng thắt lưng, phẫu thuật đĩa đệm và cố định cột sống cổ trước (ACDFs), và thậm chí cả các ca phẫu thuật cố định cột sống thắt lưng xâm lấn tối thiểu cũng đang được thực hiện thành công tại các cơ sở ASC.
Lợi ích vượt trội của mô hình ASC: từ lâm sàng đến kinh tế
Các Trung tâm Phẫu thuật ngoại trú (ASC) mang lại những lợi ích rõ rệt, không chỉ về mặt lâm sàng mà còn tạo ra giá trị tài chính đáng kể cho bệnh nhân, bác sĩ và toàn bộ hệ thống y tế.
Lợi ích lâm sàng: Mặc dù bài báo của Neil Badlani không đi sâu vào chi tiết cụ thể, nhưng khẳng định rằng các ASC mang lại chất lượng chăm sóc tốt hơn cho bệnh nhân thông qua một môi trường kiểm soát chặt chẽ và kết quả điều trị tích cực.
Lợi ích kinh tế: ASC đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chi phí:
- Chi phí thấp hơn cho bệnh nhân: Ví dụ điển hình từ Blue Cross Blue Shield cho thấy, bệnh nhân có thể tiết kiệm trung bình 320 USD khi thực hiện phẫu thuật cắt bỏ cung sau tại ASC so với bệnh viện nội trú.
- Chi phí thấp hơn cho hệ thống: Chi phí thực hiện một thủ thuật phẫu thuật tại ASC ước tính chỉ bằng 53–55% so với việc thực hiện cùng thủ thuật đó tại bệnh viện.
- Tiết kiệm cho toàn hệ thống y tế: Ước tính, các ASC đã giúp hệ thống y tế Hoa Kỳ tiết kiệm 37,8 tỷ USD mỗi năm cho dân số có bảo hiểm thương mại. Thậm chí, nếu 52% các thủ thuật ngoại trú phổ biến hiện vẫn đang được thực hiện trong bệnh viện được chuyển sang ASC, tiềm năng tiết kiệm sẽ lên tới 41 tỷ USD bổ sung.
Lợi ích cho bác sĩ:
- Tăng doanh thu và lợi nhuận: Bác sĩ có cơ hội tăng doanh thu và lợi nhuận thông qua quyền sở hữu và hoạt động trong môi trường hiệu quả của ASC.
- Giảm phụ thuộc vào bệnh viện: Nguồn thu từ các dịch vụ phụ trợ tại ASC giúp bù đắp sự sụt giảm trong phí chuyên môn mà bác sĩ đôi khi phải đối mặt.
- Tự chủ cao hơn: Bác sĩ có quyền tự chủ lớn hơn trong việc ra quyết định tài chính và duy trì kiểm soát đối với môi trường lâm sàng của mình.
Các mô hình sở hữu ASC: đa dạng và linh hoạt
Ngành ASC hiện là một thị trường đầy tiềm năng, được ước tính có giá trị hơn 30 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm. Thị trường này đang phân mảnh cao với sự tham gia của ba nhóm sở hữu chính: bác sĩ, công ty quản lý ASC và hệ thống bệnh viện. Dựa trên sự tương tác giữa các bên này, có năm mô hình sở hữu ASC phổ biến:
- Bác sĩ sở hữu độc quyền: Đây là mô hình phổ biến nhất, chiếm khoảng 65% ASC tại Hoa Kỳ. Bác sĩ nắm quyền kiểm soát toàn bộ và hưởng toàn bộ lợi nhuận. Tuy nhiên, họ cũng phải đối mặt với các thách thức về quản lý, đàm phán hợp đồng bảo hiểm và tuân thủ các quy định pháp luật ( tại Hoa Kỳ yêu cầu bác sĩ phải thực hiện ít nhất một phần ba các thủ tục của họ tại ASC mà họ là chủ sở hữu, và phải trả giá trị thị trường hợp lý cho cổ phần sở hữu).
- Liên doanh giữa bác sĩ và công ty quản lý ASC: Mô hình này kết hợp chuyên môn y tế của bác sĩ với năng lực quản lý chuyên nghiệp, tài chính và đòn bẩy trong đàm phán hợp đồng từ công ty quản lý. Cấu trúc sở hữu khá linh hoạt, với công ty quản lý có thể nắm giữ cổ phần từ 20% đến 51%.
- Liên doanh giữa bác sĩ và hệ thống bệnh viện: Đây là một xu hướng đang gia tăng, đặc biệt khi các hệ thống bệnh viện tìm cách bù đắp doanh thu bị mất do bệnh nhân chuyển sang ASC. Mô hình này mang lại lợi ích về sự hỗ trợ bảo hiểm và ổn định tài chính cho bác sĩ, đồng thời giúp bệnh viện giữ thị phần và tối ưu hóa việc sử dụng không gian phòng mổ nội trú cho các thủ tục phức tạp hơn.
- Liên doanh ba bên: Bác sĩ – Bệnh viện – Công ty quản lý: Một mô hình sáng tạo và đang phát triển, kết hợp ba thế mạnh cốt lõi: chuyên môn lâm sàng từ bác sĩ, năng lực tài chính và vận hành từ công ty quản lý, cùng với hợp đồng bảo hiểm mạnh mẽ và sự ổn định tài chính từ bệnh viện. Trong cấu trúc này, thường không có bên nào chiếm đa số tuyệt đối, nhằm đảm bảo sự kiểm soát và cân bằng giữa các đối tác.
- Bệnh viện sở hữu độc quyền, bác sĩ quản lý đồng cấp: Đây là mô hình mới nhất và đang gia tăng, trong đó bệnh viện sở hữu hoàn toàn ASC. Bác sĩ không có vốn chủ sở hữu nhưng được trả một khoản phí để tham gia vào các khía cạnh quản lý chất lượng và hiệu suất. Mục tiêu chính của mô hình này là giúp bệnh viện đưa bệnh nhân trở lại các ASC do chính họ kiểm soát. Bác sĩ được bồi thường dựa trên giá trị thị trường hợp lý cho thời gian và nỗ lực của họ, có thể là lương cố định hoặc tỷ lệ phần trăm doanh thu (thường từ 2–8%).
Kết luận: vai trò không thể thiếu của Bác sĩ trong tương lai mô hình ASC
Sự dịch chuyển từ phẫu thuật nội trú sang ngoại trú được xem là một trong những xu hướng quan trọng và có ý nghĩa nhất trong ngành y tế hiện đại. Mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, mà còn cải thiện đáng kể chất lượng điều trị và trải nghiệm cho bệnh nhân.
Thị trường ASC, với tiềm năng sinh lời cao và không ngừng mở rộng, đang thu hút ngày càng nhiều hình thức sở hữu linh hoạt và sáng tạo, đặc biệt là các liên doanh đa bên. Tuy nhiên, theo bài nghiên cứu, vai trò lãnh đạo của bác sĩ trong việc quản lý và sở hữu ASC vẫn là yếu tố then chốt quyết định sự thành công. Chính sự tham gia tích cực và chủ động của các chuyên gia y tế sẽ đảm bảo rằng các trung tâm này hoạt động vì lợi ích hài hòa của bệnh nhân, của ngành y tế, đồng thời mang lại những lợi ích xứng đáng cho chính các bác sĩ.
Dựa theo nghiên cứu của Neil Badlani, Tạp chí Phẫu thuật Cột sống, 2019
