Hội chứng cơ hình lê là một tình trạng trong đó cơ hình lê (nằm ở vị trí sâu trong mông) bị co thắt và gây đau mông. Cơ hình lê cũng có thể kích thích dây thần kinh tọa gần đó và gây đau, tê và nóng ran dọc theo phía sau đùi và cẳng chân (tương tự như đau thần kinh tọa).
Hội chứng cơ hình lê: các triệu chứng và dấu hiệu đặc trưng
Nghiên cứu cho thấy có đến 17% bệnh nhân bị đau lưng và đau chân mãn tính mắc hội chứng cơ hình lê. Các triệu chứng điển hình của hội chứng cơ hình lê bao gồm:
- Đau nhói, buốt, nóng rát hoặc đau âm ỉ ở mông
- Đau lan xuống phía sau đùi và cẳng chân
- Tê, nóng rát hoặc yếu ở mông và/hoặc chân
Các triệu chứng của hội chứng cơ hình lê thường ảnh hưởng đến một bên cơ thể và bùng phát khi ngồi lâu hoặc sau các hoạt động liên quan đến cử động hông, ví dụ như đi bộ, leo cầu thang hoặc vặn mình. Ấn mạnh vào mông bị ảnh hưởng cũng có thể gây đau. Hội chứng cơ hình lê đôi khi còn được gọi là hội chứng vùng mông sâu, một thuật ngữ bao gồm tất cả các trường hợp chèn ép dây thần kinh trong không gian mông sâu.
Cơ hình lê: vị trí và chức năng
Vị trí cơ hình lê
Cơ hình lê là một cơ nhỏ nằm sâu ở giữa mông, bên dưới cơ mông lớn. Cơ hình lê bắt nguồn gần hoặc dưới cột sống thắt lưng, ở mặt trước của xương cùng; chạy ngang qua xương chậu; và bám vào đỉnh của xương đùi.
Các chức năng chính của cơ hình lê
Cơ hình lê đóng một vai trò thiết yếu trong các cử động của hông và sự ổn định của xương chậu.
- Nó giúp xoay hông ra ngoài khi chân duỗi thẳng và mở hông khi chân gập (cong đầu gối). Những cử động này cho phép chân di chuyển sang một bên, chẳng hạn như khi bước ngang từ tư thế đứng hoặc khi ra khỏi ô tô.
- Nó giúp ổn định khớp háng, điều này rất quan trọng để duy trì thăng bằng khi đi bộ.
Ngoài vai trò vận động và mang lại sự ổn định, cơ hình lê còn giúp duy trì tư thế được nâng đỡ. Khi cơ hình lê yếu hoặc mất cân bằng, nó có thể dẫn đến các vấn đề về tư thế, chẳng hạn như ưỡn quá mức ở lưng dưới hoặc xương chậu bị nghiêng.
Hội chứng cơ hình lê: nguyên nhân chính gây đau mông
Vị trí đặc biệt của cơ hình lê kết nối cột sống thắt lưng với xương chậu khiến nó trở nên thiết yếu cho hầu hết mọi cử động của phần dưới cơ thể. Nếu cơ bị lạm dụng hoặc bị thương trực tiếp (chẳng hạn như do ngã hoặc chấn thương), nó có thể trở thành nguồn gốc gây đau. Chấn thương đột ngột hoặc lặp đi lặp lại vào cơ hình lê có thể khiến nó bị co thắt, căng cứng hoặc tăng kích thước (phì đại cơ), gây ra đau mông từ nhẹ đến suy nhược, cơn đau này có thể trở thành mãn tính theo thời gian nếu không được điều trị.
Các tình trạng giống với hội chứng cơ hình lê
Hội chứng cơ hình lê có thể bị nhầm lẫn với các triệu chứng của các tình trạng ảnh hưởng đến xương chậu, lưng dưới và chân khác. Các tình trạng phổ biến ở lưng dưới có các triệu chứng tương tự như hội chứng cơ hình lê bao gồm:
- Đau thần kinh tọa: Một tập hợp các triệu chứng bao gồm đau, tê và yếu ở lưng dưới, chân và bàn chân. Những triệu chứng này xảy ra do chèn ép hoặc kích ứng rễ thần kinh cột sống từ thoát vị đĩa đệm thắt lưng, hẹp ống sống hoặc rối loạn chức năng khớp cùng chậu. Dây thần kinh tọa đi qua cơ hình lê, vì vậy hội chứng cơ hình lê có thể gây ra các triệu chứng tương tự như đau thần kinh tọa.
- Chèn ép rễ thần kinh cục bộ: Sự chèn ép các rễ thần kinh nhỏ hơn ở vùng chậu chạy gần cơ hình lê.
Điều quan trọng cần lưu ý là những tình trạng này cũng có thể cùng tồn tại với hội chứng cơ hình lê. Việc đánh giá chi tiết và các xét nghiệm chẩn đoán bởi một bác sĩ được đào tạo có thể giúp xác định nguyên nhân tiềm ẩn của các triệu chứng.
Diễn tiến của hội chứng cơ hình lê
Hội chứng cơ hình lê có thể gây đau và khó chịu suy nhược ở vùng mông, đùi và chân. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng của hội chứng cơ hình lê thường có thể được kiểm soát hiệu quả bằng các phương pháp điều trị không phẫu thuật, chẳng hạn như vật lý trị liệu, các bài tập kéo giãn và thuốc giảm đau kết hợp giãn cơ. Nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 85% người hồi phục khỏi đau do hội chứng cơ hình lê bằng các phương pháp điều trị không phẫu thuật.
Hội chứng cơ hình lê thường kéo dài bao lâu
Đau nhẹ do hội chứng cơ hình lê có thể giảm bớt khi nghỉ ngơi trong 1 đến 2 ngày. Nếu cơ hình lê bị viêm cấp tính, kích ứng hoặc sưng, cơn đau có thể kéo dài vài ngày hoặc vài tuần, và cần điều trị chuyên biệt hơn để ngăn tình trạng này trở thành mãn tính. Hầu hết mọi người trải qua sự thuyên giảm hoàn toàn các triệu chứng trong 1-3 tuần thông qua một chương trình vật lý trị liệu có hướng dẫn và mục tiêu cụ thể.
Nếu không được điều trị, đau sâu ở mông có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian và kéo dài hơn 2 năm (hoặc hơn) với sự xấu đi dần dần của các triệu chứng ở một số người.
Khi nào hội chứng cơ hình lê trở nên nghiêm trọng
Các triệu chứng cụ thể của hội chứng cơ hình lê có thể cho thấy các tình trạng y tế nghiêm trọng. Những triệu chứng này bao gồm, nhưng không giới hạn ở:
- Đau và tê ở háng. Cơn đau âm ỉ hoặc cảm giác nhói, nóng rát và tê buốt ở vùng háng. Một số người cũng có thể cảm thấy tê bì, khiến việc ngồi trở nên khó khăn.
- Mất kiểm soát ruột và bàng quang. Khó khăn khi đi tiểu hoặc giảm cảm giác muốn đi tiểu và/hoặc không có khả năng kiểm soát nhu động ruột.
Những triệu chứng này có thể cho thấy một tình trạng y tế hiếm gặp nhưng nghiêm trọng gọi là hội chứng chùm đuôi ngựa, cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Ngoài ra, các triệu chứng như đau lưng dữ dội xảy ra sau tai nạn hoặc chấn thương, hoặc đau lưng kèm theo sốt hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân cũng cần được đánh giá y tế kịp thời.
Hội chứng cơ hình lê có thể phát triển từ sự kết hợp của nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ, và nếu không được điều trị, tình trạng này có thể xấu đi dần dần và trở thành mãn tính. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng và xây dựng kế hoạch điều trị thích hợp kịp thời.
